رئیس آزمایشگاه مرجع كشوری مالاریا تشریح كرد
جزییات اقدامات خانه حشرات انستیتو پاستور ایران
ال مور: حدود 22 سال قبل گروه تحقیقات مالاریا و ناقلین انستیتو پاستور ایران پایه گذاری شد؛ از آنجا که یکی از رسالت های مهم انستیتو پاستور ایران کنترل و پایش بیماریهای عفونی بوسیله پیشگیری و درمان است، اهداف تشکیل این بخش مبارزه با بیماری مالاریا، با تاکید بر تحقیق و توسعه کاربردی و همگام با استراتژی های سفارش شده سازمان جهانی بهداشت، قرار گرفت؛ به گونه ای که این بخش همیشه برای کنترل و حذف مالاریا فعال بوده است...
به گزارش ال مور به نقل از ایسنا، بخش مالاریا و ناقلین انستیتو پاستور ایران در سال ۱۳۹۲ هم موفق به کسب عنوان "آزمایشگاه مرجع کشوری مولکولی مالاریا" از سوی لابراتوار مرجع سلامت شد تا بتواند با رعایت استانداردهای بین المللی، قادر به عرضه خدمات تخصصی به نظام سلامت کشور باشد. همینطور در جهت گسترش همکاریهای بین المللی، انتقال تکنولوژی و تبادل نیروهای تخصصی، این بخش بعنوان یکی از اعضای شبکه مالاریا در شبکه بین المللی پاستور و هم شبکه مالاریا ایران، پاکستان و افغانستان با چهار نفر عضو هیات علمی و شش نفر کارشناس مشغول فعالیت است.
تشخیص مولکولی نمونه های ارسالی مشکوک مالاریا
در این خصوص دکتر اکرم ابویی مهریزی _ رئیس بخش مالاریا و ناقلین و رئیس لابراتوار مرجع کشوری مولکولی مالاریا، می گوید: سال ۱۳۷۹ لابراتوار مالاریا در قسمت بیوتکنولوژی شروع به کار کرد. آقای دکتر نوید دین پرست و خانم دکتر صدیقه ذاکری از پایه گذاران این بخش بودند. با کارهایی که در سطح ملی و بین المللی انجام شد این لابراتوار روز به روز ارتقا پیدا کرد و در سال ۱۳۸۶ به بخش تحقیقات مالاریا و ناقلین تبدیل شد.
وی ادامه داد: بخش مالاریا و ناقلین در دو قسمت فعالیت می کند؛ یک قسمت از فعالیتهای ما در ساختمان مرکزی انستیتو پاستور ایران در تهران است و یک قسمت از فعالیت ها هم در انسکتاریوم (خانه حشرات) ملی ایران واقع در مجتمع تولیدی تحقیقاتی انستیتو پاستور در اتوبان تهران _ کرج صورت می گیرد. تمرکز فعالیتهای ما در تهران مطالعه بر روی پلاسمودیوم است و در خانه حشرات بر روی ناقلین مهم پزشکی با تکیه بر پشه آنوفل (ناقل مالاریا) است.
او ضمن اشاره به این که در این بخش در حوزه های مختلف تشخیص، کشف دارو، واکسن، مقاومت دارویی و کنترل ناقلین تحقیق و مطالعه صورت می گیرد، خاطرنشان کرد: فعالیت اصلی ما با مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت (اداره مبارزه با مالاریا)، در حوزه تشخیص و مقاومت دارویی است. این بخش از سال ۱۳۹۲ در کنار فعالیتهای تحقیقاتی در زمینه مالاریا و ناقلین، موفق به کسب عنوان لابراتوار مرجع کشوری مولکولی مالاریا شد.
عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران افزود: نمونه هایی که برای ما ارسال می شود به طور عمده از مرکز مدیریت بیماری های واگیر است که سالانه بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ نمونه برای لابراتوار ما ارسال می شود. در مناطق آندمیک مالاریا برای تشخیص زودهنگام مالاریا، تشخیص میکروسکوپی و سریع (RDT) انجام می دهند و بخشی از نمونه ها را برای تایید مولکولی برای لابراتوار ما ارسال می کنند. علاوه بر این نمونه ها، افرادی هم توسط پزشکان به لابراتوار ما ارجاع می شوند.
بررسی مقاومت دارویی انگل مالاریا در منطقه وی با تکیه بر این که بخش تحقیقات مالاریا و ناقلین از ابتدا تابحال پروژه های ملی و بین المللی (همکاری با سازمان بهداشت جهانی، کارولینسکای سوئد و...) مختلفی داشته است، اظهار نمود: این پروژه ها در زمینه های مختلف مقاومت دارویی، تعیین ساختار ژنومی انگل، ناقلین بیماری یا واکسن بوده است. ازاین رو فعالیتهای بخش مرجع ما محدود به تشخیص مالاریا نیست و در حوزه های مقاومت دارویی و پایش مقاومت به دارو هم فعال است.
رئیس لابراتوار مرجع کشوری مولکولی مالاریا، به ذکر مثالی پرداخت و افزود: برای مثال در سالهای ۱۳۸۶ تصمیم بر آن بود که داروی مورد استفاده برای درمان مالاریا در کشور را عوض کنند که تحقیقات انجام شده در قسمت ما نشان داد که داروی مورد استفاده در آن زمان همچنان موثر بوده و در مقابل سویه های در گردش در ایران جواب می دهد و با این کار، مشخص شد که میتوان از داروهای موجود هنوز بهره برد و بدین سان علاوه بر انتخاب صحیح دارو، یک صرفه جویی ارزی قابل توجهی هم برای کشور صورت گرفت.
وی ادامه داد: یکی از مهم ترین پروژه های منطقه ای که انجام شده است، مطالعه ای بوده است که به درخواست سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۰ انجام شد که در آن انگل های عامل مالاریای سه کشور ایران، افغانستان و پاکستان پایش شدند تا مشخص شود انگل های موجود در منطقه از نظر ژنتیکی چقدر با هم متفاوت هستند و چه مقاومت های دارویی در انگل های منطقه وجود دارد.
مطالعاتی برای دستیابی به واکسن موثر ابویی مهریزی با تکیه بر این که برنامه حذف و ریشه کنی مالاریا بدون واکسن امکان پذیر نیست، خاطرنشان کرد: بخش ما هم در این خصوص حرکت کرده و تحقیقات در مورد واکسنی که بتواند از انتقال مالاریا جلوگیری نماید و فرد بتواند در مقابل بیماری حفاظت شود را مدنظر داشته است. ما در این قسمت قدم برداشته ایم و برای دستیابی به واکسنی که در مقابل «پلاسمودیوم ویواکس» و «پلاسمودیوم فالیسپاروم»، که گونه های بومی ایرانی هستند، کارایی داشته باشند تلاش می نماییم.
او افزود: ما آنتی ژن های کاندید واکسن را از مراحل مختلف کبدی، خونی و مراحل گامتوسیت انگل مالاریا استخراج می نماییم و هدف ما اینست که یک واکسن داشته باشیم که بتواند ضد مراحل مختلف چرخه زندگی انگلی موثر باشد. در این خصوص در ابتدا ارزیابی آنتی ژن های کاندید واکسن مهم و بعد از آن استراتژی های مختلفی نظیر استفاده از پلت فرم های بیانی مختلف، استفاده از سیستم های عرضه واکسن، آدجوانت ها و نانوواکسن ها را مورد ارزیابی قرار داده ایم.
عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران، تصریح کرد: با وجود استفاده از استراتژی های مختلف جهت ارتقای عملکرد واکسن های مالاریایی، نشان داده شده است که استفاده از تک آنتی ژن نمی تواند برای چنین انگل پیچیده ای موفق باشد. ازاین رو هم اکنون، در کنار سایر استراتژی ها، مشغول ارزیابی واکسن چند ظرفیتی هم هستیم تا بتوانیم از کنار هم قرار دادن آنتی ژن های مختلف، به یک واکسن موثر با کارآیی بالا برسیم. در واکسن چند ظرفیتی باید هم افزایش عملکرد واکسن را ارزیابی نماییم و هم چک نماییم که آنتی ژن های مورد استفاده در یک ترکیب، رقابت آنتی ژنیک نداشته باشند.
وی ضمن اشاره به آموزش پرسنل بهداشتی کشورهای منطقه، توضیح داد: یک سری برنامه های آموزشی منطقه ای در این بخش اجرا شده است که از کشورهای همسایه برای آموزش و یادگیری انجام روش های تشخیصی و پایشی مدتی را آموزش می دیدند، این برنامه های آموزشی برای مناطق اندمیک ایران و کارشناسان داخلی هم برنامه ریزی و اجرا شده است. همکاران ما برای مشاوره و آموزش به کشورهای همسایه و حتی مصر و سودان هم سفر کرده اند تا برای ارتقای بهداشت در این کشورها هم بتوانیم نقش ایفا نماییم.
او تصریح کرد: از آنجاییکه یکی از چالش های برنامه حذف مالاریا در ایران، بار بالای بیماری در کشورهای همسایه ایران است، در واقع با عرضه خدمات آموزشی به آنها، به کنترل مالاریا در آن کشورها کمک می شود و به صورت غیر مستقیم کشور ما هم منتفع خواهد شد.
جزئیاتی از فعالیت "خانه حشرات" این دکترای ژنتیک مولکولی، با اشاره به اینکه ما بسیاری از کارهای در ارتباط با واکسن و کارهای مشابه و چالش هایی که برای ارزیابی واکسن ها داریم را در انسکتاریوم (خانه حشرات) انجام می دهیم، تصریح کرد: بعلاوه پروژه های داخلی، ملی و بین المللی بخش با اهداف کنترل ناقلین هم در اینجا انجام شده و یا در حال انجام می باشد. این واحد در سال ۱۳۸۹ به بهره برداری رسیده است.
وی افزود: در این قسمت ما پشه های آنوفل، کولکس، آئدس، پشه خاکی ها و سایر انواع پشه ها را پرورش می دهیم. انسکتاریوم (خانه حشرات) با اداره مبارزه با مالاریا همکاریهای تنگاتنگی داشته و در برنامه های مختلف نظیر کمک به تشخیص ناقلین، مشخص کردن مقاومت به حشره کش ها و تهیه لام های آموزشی خدمات عرضه می کند. انسکتاریوم آمادگی هرگونه همکاری علمی با مراکز مختلف داخلی و خارجی را دارد و محققین می توانند در چارچوب پروژه های پژوهشی مشترک با بخش و یا در صورت تمایل به انجام تحقیق مستقل، به شکل خدمت آزمایشگاهی از این تسهیلات استفاده نمایند.
لزوم استمرار پایش مالاریا در کشور وی ضمن اشاره به این که بیماری مالاریا بیماری بومی ایران است، اظهار نمود: مالاریا در طول تاریخ سبب مرگ و میر قابل توجهی در اقصی نقاط کشور شده است. در اوایل قرن ۲۱ هم سالیانه حدود ۲۰ هزار مورد مالاریا در کشور گزارش می شد که کم کم این تعداد با برنامه های کنترلی که در کشور انجام شد، در سال ۲۰۱۰ به حدود ۳ هزار مورد رسید. در این زمان مسئولین، زمان را مناسب دانسته و برنامه حذف مالاریا را در کشور شروع کردند.
دانشیار انستیتو پاستور ایران، تصریح کرد: حذف مالاریا یعنی انجام اقدامات کنترلی سختگیرانه مثل این که بیماریابی فعال صورت گیرد و برای درمان بیماران پایش صورت گیرد و کانون های بیماری را با سمپاشی و سایر روش ها از بین ببرند. برای این منظور، بخش ما هم به نوبه خود به این برنامه مهم ملی کمک کرد و مرتب پایش های مولکولی برای نمونه های مشکوکی که به لابراتوار مرجع کشوری مولکولی مالاریا ارسال می شد، انجام می گرفت. بدین سان خیلی پیشرفت های خوبی انجام شد و سال ۲۰۱۸ اعلام گردید که مورد بومی مالاریا دیگر در کشور گزارش نشده است و موارد شناسایی شده همگی وارداتی هستند.
افزایش موارد مالاریا در ایران از سال ۱۴۰۰ بنابر اعلام روابط عمومی و امور بین الملل انستیتو پاستور، وی با اشاره به اینکه اگر کشوری تا سه سال مورد بومی مالاریا نداشته باشد یعنی به حذف مالاریا رسیده است، خاطرنشان کرد: این یعنی آن کشور می تواند گواهی حذف را از سازمان جهانی بهداشت بگیرد. ولی متاسفانه از سال ۱۴۰۰ شاهد افزایش موارد مالاریا وارده نسبت به سالهای قبل بودیم و سال جاری هم افزایش موارد بیماری را نسبت به سال قبل داشته ایم؛ به صورتی که تعداد موارد گزارش شده تا مرداد سالجاری بیشتر از کل موارد مالاریا پارسال بوده است.
او ضمن این که این مورد را نگران کننده خواند، بیان نمود: چونکه افزایش موارد مالاریا، احتمال ایجاد کانون های جدید بیماری را افزایش داده و امکان دارد سبب بازگشت مجدد بیماری به کشور شود. بخصوص که اکثراً موارد گزارش شده، «پلاسمودیم ویواکس» هستند. در مورد مالاریای ناشی از «پلاسمودیوم ویواکس»، همزمان با بروز علایم کلینیکی، گامتوسیت هم در خون ظاهر می شود و کافی است که شرایط انتقال فراهم گردد و پشه، فرد آلوده را نیش بزند و مجدد این چرخه بیماری اتفاق افتد.
رئیس لابراتوار مرجع کشوری مولکولی مالاریا، ضمن اشاره به این که پشه آنوفل در اغلب نقاط ایران به صورت بومی وجود دارد، اظهار داشت: اما شرایط انتقال مالاریا در بعضی مناطق کشور به خصوص نواحی جنوبی فراهم تر است. این احتمال وجود دارد که به خصوص در این مناطق که از نظر آب و هوایی برای فعالیت پشه آنوفل مستعدتر هستند اگر اقدامات موثر انجام نشود چرخه گردش بیماری در طبیعت باردیگر آغاز شود.
او در انتها بیان نمود: هم اکنون برای نگهداشت حذف مالاریا، علاوه بر کنترل ناقلین، یکی از اهداف برنامه های پایش و رصد مالاریا، کنترل مخزن این انگل در انسان است تا افرادی که آلوده به مالاریا هستند و وارد کشور می شوند یا داروی مناسب موثر ضد گونه آلوده کننده دریافت نمایند و یا درمان شوند تا انتقال انگل به پشه های آنوفل و مرحله جنسی در بدن پشه طی نشود و در نتیجه شرایط انتقال بیماری به بقیه فراهم نشود.
منبع: almor.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب