عطار نیشابوری شاعری برای تمام قرنها
ال مور: مشهد- شیخ فریدالدین عطار نیشابوری شاعری شهیر و عارفی عظیم است كه سراسر زندگی و آثار وی رنگ و بوی خدایی و عرفانی داشته و به جهت آوازه بلند وی در ادبیات كلاسیك ایران و جهان، بیست و پنجمین روز فروردین در تقویم ملی ایران روز ملی عطار نام گرفته است.
آفرین جان آفرین پاك را *** آنكه جان بخشید و ایمان خاك را
عرش را بر آب بنیاد او نهاد *** خاكیان را عمر بر باد او نهاد
آسمان را در زبر دستی نهاد *** خاك را در غایت پستی بداشت
آن یكی را جنبش مادام داد *** وان دگر را دایما آرام داد
آسمان چون خیمه ای بر پای كرد *** بی ستون كرد و زمینش جای كرد
شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری از بزرگان مشایخ تصوف ایران در قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است؛ سال 537 هجری در قریه كدكن خراسان به دنیا آمد و چون به داروفروشی و عطاری اشتغال داشت بدین لقب معروف شد. عطار در دكان داروفروشی به درمان بیماران می پرداخت و به كسب علوم و درك صحبت مشایخ و بزرگان اهل تصوف همچون شیخ نجم الدین كبری و دیگران هم روزگار می گذراند.
وی در جوانی به شیوه سالكان طریقت یك دوره سفر به ماوراء النهر، هند، عراق، شام و مصر داشت و در این سفرها بزرگان ادب و دین را ملاقات كرد. به حج رفت و سپس به خراسان بازگشت و در نیشابور اقامت گزید و در راه عرفان تلاشهای فراوان كرد. عطار در این راه آنقدر پیش رفت كه خود از پیشوایان طریقت گشت و مقامش به جایی رسید كه مولانا جلال الدین محمد بلخی درباره او اظهار داشت: هفت شهر عشق را عطار گشت ما هنوز اندر خم یك كوچه ایم.
عطار در سال 627 هجری در فتنه مغولان در نیشابور به قتل رسید. درباره كشته شدن او به دست مغولان داستانهای فراوانی نقل كرده اند.
عطار در داستان سرایی به مراتب چیره دست تر از سنایی است. در آثار عطار می توان یك نوع سیر تكاملی درونی را به وضوح مشاهده كرد كه در مورد شاعران دیگر نادر است. تالیفها و تصنیفهای عطار را در نظم و نثر به عدد سوره های قرآن 114 دانسته اند و معروفترین آنها عبارت از دیوان قصیده ها و غزلهای اوست كه شامل حدود 10 هزار بیت می گردد.
'الهی نامه، خسرونامه، پندارنامه، اسرارنامه و مصیبت نامه' از مثنویها اوست اما در این میان 'منطق الطیر' از مثنویهای بسیار مشهور عطار با خصوصیت های منحصربفردی است كه نزدیك به هفت هزار بیت دارد و مراتب سیر و سلوك و رسیدن به حق و توحید را از زبان مرغان كه در طلب سیمرغ حركت می كنند بیان می كند. هفت منزل 'طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فنا' را در آن شرح می دهد.
از دیگر تالیفهای مهم شیخ عطار به نثر فارسی 'تذكره الاولیاء' است كه آن را در سال 617 هجری نوشت. شیخ عطار از شاعران بزرگ و از عارفان نامی ایران است كه مقام معنوی و تاثیر وجود وی در تاریخ تفكر معنوی ایرانی ها بسیار با اهمیت و در خور توجه است.
به گفته صاحبنظران این عرصه، عطار نیشابوری یكی از حاملان بزرگ فلسفه اشراق بود به نحوی كه اساتید شعر فارسی همچون استاد شفیعی كدكنی او را یكی از بزرگان شعر عرفانی فارسی می دانند.
شفیعی كدكنی می گوید: اگر قلمرو شعر عرفانی فارسی را بگونه مثلثی در نظر بگیریم، عطار یكی از اضلاع این مثلث است و آن دو ضلع دیگر عبارتند از سنایی و مولوی. شعر عرفانی به یك اعتبار با سنایی آغاز می گردد و درعطار به مرحله كمال می رسد و اوج خویش را در آثار جلال الدین مولوی می یابد.
به گفته این استاد ادبیات فارسی، عطار با اینكه به لحاظ زبان شعر در بعضی موارد ورزیدگی سنایی را ندارد اما در مجموع از كمال شعری بیشتری برخوردار می باشد یعنی شعرش در قلمرو عرفان خلوص و صداقت و سادگی بیشتری را داراست و معانی كه به آنها می پردازد در حدی فراتر از عوالم سنایی است.
شفیعی كدكنی مهمترین خصوصیت عطار را در این می داند كه تمام آثار وی در جهت تصوف است و در مجموعه آثار او حتی یك بیت كه نتواند رنگ عرفان به خود بگیرد نمی توان یافت.
* عطار سالك راه عرفان
یكی از استادان ادبیات فارسی به خبرنگار ایرنا در مشهد اظهار داشت: شعرهای عطار همگی بیانی ساده دارند. وی از معدود شاعرانی است كه در طول زندگی خود هیچگاه زبان به مدح كسی نگشود و هیچ شعری از او كه در آن امیر یا پادشاهی را ستوده باشد یافت نمی گردد.
دكتر محمدرضا راشد مهذب اضافه كرد: عطار همچون انسانهایی است كه خداجویی را در اشعار و اندیشه های خود به شیواترین روش بیان كرده است. وی با سوز و گداز سخن می گوید و سادگی گفتار او وقتی با دلسوختگی همراه می گردد بسیار اثرگذار است.
وی ادامه داد: عطار در مثنوی 'منطق الطیر' با بیان رموز عرفان، سالك این راه را گام به گام تا مقصود پیش می برد. هركس گام در راه شناخت خدا می نهد و گریه ها و تنگنا های راه شناخت خدا را پشت سر می نهد خداجوست ضمن اینكه خداجویی باید به خداخویی برسد.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: عطار همچون انسانهایی است كه خداخویی را در اشعار خود به شیواترین روش بیان كرده است. ارادت عطار به خاندان عصمت و طهارت(ع) هم تا آنجاست كه تذكره الاولیای خویش را كه مجموعه ای از شرح احوال بزرگان دین و عرفان است به قول خود ˈبه سبب تبركˈ با ذكر مقامات و كرامات امام جعفر صادق(ع) شروع نموده و در بخش نود و هفتم با ذكر مقامات و كرامات امام محمد باقر(ع) آخر می بخشد.
وی اضافه كرد: مسلما تاثیر عطار بر شهر و ادب و فرهنگ ایران زمین و جهان اسلام همچون تاثیر نیشابور بر فرهنگ ایران و جهان اسلام است كه مولانا خویش را پوینده و رهرو راه او می داند.
*650 هزار بازدیدكننده مقبره عطار
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیشابور هم به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: مجموعه آرامگاه عطار و كمال الملك در این شهرستان سالانه میزبان 650 هزار توریست داخلی و خارجی است.
اسماعیل اعتمادی اضافه كرد: دو هزار نفر از این تعداد را گردشگران خارجی تشكیل می دهند كه بیشتر از كشورهای تركیه، شرق آسیا، پاكستان، عراق و لبنان و هم كشورهای اروپایی هستند. ایام نوروز سال 97 آرامگاه عطار میزبان 35 هزار مسافر نوروزی بود.
وی ادامه داد: عطار شاعری جهانی و شناخته شده است كه علاقه مندان فراوانی در عرصه ادبیات دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیشابور همینطور اظهار داشت: مراسم بزرگداشت عطار با هدف گرامیداشت و معرفی هرچه بیشتر و بهتر این شاعر بلندآوازه امسال هم برگزار می گردد. هر سال در برگزاری این مراسم شمار زیادی از مهمانان خارجی، اساتید داخلی و نسل جوان علاقه مند حاضر می شوند. امسال هم در مراسم بزرگداشت عطار میزبان میهمانانی از هفت كشور جهان هستیم.
وی در مورد برنامه مرمت و بازسازی آرامگاه عطار هم اظهار داشت: امسال برنامه مرمت كاشیكاری گنبد مقبره عطار انجام می گردد. كاشیهای معرق این مقبره هر از چند گاهی در اثر مرور زمان با گرما و سرمای هوا دچار صدمه می شوند.
25 فروردین ماه در تقویم رمی ایران 'روز ملی شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری' نامگذاری شده است. نیشابور در فاصله 127 كیلومتری غرب مشهد واقع است.
7496/1858
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب