در یك نشست مطرح شد؛
خوشنویسی مثل نماز است
به گزارش ال مور، حمیدرضا قلیچ خانی بیان کرد اصلاحاتی ناآشنا و غیرقابل فهم در کتاب مشق خوبان آمده است که نشان داده است ما از عناصر ناب خوشنویسی خودمان فاصله گرفتیم و با آن غریبه شده ایم.
به گزارش ال مور به نقل از روابط عمومی حوزه هنری، نشست نقد و بررسی کتاب «مشق خوبان» به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، عصر سه شنبه ۸ شهریور ماه در سالن شهید آوینی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار گردید. دکتر محمدعلی رجبی نویسنده اثر، دکتر ایرج نعیمایی استاد خوشنویس و محقق، دکتر حمیدرضا قلیچ خانی استاد خوشنویس و محقق و سیدحسین شهرستانی مدیر گروه حکمتِ هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی از میهمانان حاضر در این برنامه بودند.
سیدحسین شهرستانی که مدیریت و اجرای این برنامه را هم عهده دار بود در یادداشت و مقدمه ای بر کتاب «مشق خوبان» آورده است: «استاد ارجمند جناب آقای دکتر محمدعلی رجبی دوانی، که هم اهل هنر هستند و هم اهل نظر، این دو رساله را با مقدمه و شرح و حاشیه ای ارزشمند فراهم آورده اند. این شرح و حاشیه نویسی، خود جز مهمی از سنت آموزش و انتقال هنر و علم در ایران است که ایشان به دقت و درستی آنرا ایفا نموده اند. این اثر از منظر حکمت هنر و متنِ سنت معنویِ خوشنویسی ایرانی که از عرفان اسلامی تاثیر پذیرفته است به این دو رساله پرداخته است. دلالت مهم این اثر که مورد تاکید گروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی است در همین مساله نهفته است: توجه به «سنت» و «ادب» و آدابی که در بستر آن به بار می نشیند. در روزگار سیطره تکنیک که در آن هنر به فن تقلیل یافته و اثر هنری به کالا فرو کاسته و آموزش هنر از بستر سنت فرهنگی و تاریخیِ خود دور مانده است، چنین آثاری می توانند ما را به سرچشمه های اصیل هنر ملی مان رهنمون گردند. از دکتر محمدعلی رجبی دوانی بابت این مهم سپاسگزاریم و همینطور مراتب سپاس خویش را نسبت به همه همکاران ایشان و همینطور همکاران پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی و هم انتشارات سوره مهر اعلام می داریم و از خدای بزرگ سلامت و سعادت ایشان را خواستاریم.»
سنت های فراموش شده را باید احیا کنیم
رجبی دوانی هم با حضور در این جلسه با اشاره به اینکه سنت های فراموش شده را باید احیا نماییم و روی آنها کار نماییم، اظهار داشت: نخستین سرمشق از هر علمی را خداوند به بشر داده است که انسان آن سرمشق را بسط می دهد.
محمد علی رجبی دوانی اضافه کرد: در این کتاب از نگاه یک نقاش به خوشنویسی نگاه کرده ام. هنگامی که می گوئیم خوشنویسی علاوه بر نوشتن، زیبایی هم به آن اضافه می شود. وقتی وارد حوزه زیبایی شناسی می شویم به دنیای تازه و ظریفی ورود می نماییم که سبک هر استاد قابل تشخیص می باشد. خط آنچنان مالکیت دارد که امضای هر فرد قابل تشخیص می باشد. چون که آنقدر آنرا تمرین کرده است که خط و خطوط امضایش از تمام جانش بیرون می آید. در خوشنویسی هم چنین است که باید آنقدر تمرین شود تا خط به مالکیت خالق اثر برسد.
وی با بیان حدیثی اظهار داشت: امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب ضد السّلام می فرمایند: «اَلْخَطُّ لِسَانُ اَلْیَد». خط زبان دست است و دست زبان روح که خط باعث تجلی روح در آدمی می شود. همانطور که روح ارتباطی مستقیم با دست دارد خط هم ارتباط مستقیم با روح آدمی دارد. در این وضعیت آن خط بخاطر ذات پاک و حقیقی روح آدمی به خطی خوش تبدیل می شود که به آن خوشنویسی گفته می شود.
رجبی دوانی افزود: هنگامی که اثر خوشنویسی دیده می شود و به جان آدمی می نشیند موفق است چون که مخاطب اثر، کاری به محتوایش و این که چه کسی گفته یا چه کسی خلق کرده ندارد و تنها زیبایی را در اصل و ذات آن می بیند. خوشنویسی مثل نماز است که برخی ها می گویند تا نفهمیم چرا باید نماز بخوانیم یا به چیستی آن پی نبریم نمی خوانیم، در حالیکه تا نماز نخوانی نمی فهمی چیست و چه گوهری است.
این استاد دانشگاه افزود: قدما به خوبی از ارزش خط و نقطه خبر داشتند و ارادتشان هم بنابراین بود که اگر هم به این مرتبه برسیم امکان دستیابی به حال خوب آنها را خواهیم یافت.
وی با بیان این جمله که «و خدا داند که راه بسته نیست» اضافه کرد: استفاده از خط نستعلیق و استاد بریرانی را در انتها این کتاب آورده ام. استاد بریرانی در تجربه های خود از خط به نقطه می رسد و خط را از چیستی می اندازد.
رجبی دوانی با بیان این خبر که مقرر است بزودی بزرگداشتی برای این استاد برگزار گردد اظهار داشت: خط ما کهکشانی است. اساتیدی همچون ایشان از خط به راه هایی رسیده اند که می تواند برای ما راهنما و پیشرو باشد.
وی در انتها اظهار داشت: نقطه در خط فارسی ما با این که خودش شکل دارد اما شکل ساز است که اگر اصول درستی را بپیماید نشانه های بسیاری را به ما می فهماند. بدین سان هنرهای ما دارای اصول و مبانی خاص و انسان سازی است که به عالم والایی متصل است.
«مشق خوبان» به دو وجه تمدنی خط و زبان می پردازد
دکتر ایرج نعیمایی استاد خوشنویس و محقق هم با حضور در این جلسه اظهار داشت: قطع وزیری برای چاپ و انتشار کتاب مناسب نمی باشد. بخصوص این کتاب که نمونه های خوبی در آن آورده است و مخاطب به خوب دیدن آن نیاز دارد.
نعیمایی افزود: خاندان آقای رجبی دوانی سابقه گسترده ای در حوزه کتاب و هنر دارند و روی حساسیت های جامعه کار می کردند. آقای محمدعلی رجبی دوانی هم هم اکنون لزوم دانسته اند که خوشنویسی از نیازهای جامعه مورد در رابطه با خود است.
وی اضافه کرد: تمام علوم انسانی به مباحث اخلاقی و فضیلتی می پردازند و به شخصیت سازی انسان اشاره دارند. اساتید خوشنویسی هم در کتاب های خود بعد از آنکه به تکنیک های خوشنویسی پرداختند وارد صفای روح و عالم والای اخلاقی آن می پردازند. صفایی که به تزکیه نفس نیاز دارد و جعفری دوانی هم در این دو رساله به این موارد اشاره داشته است.
نعیمایی افزود: مهارت فنی باید در کنار مهارت های اخلاقی باهم باشد تا که شکوفایی حاصل شود. هیچ هنرمندی که از درون و باطن دارای توانایی های والای انسانی نباشد نمی تواند بروز و ظهور موفق و ماندگار داشته باشد.
این استاد خوشنویسی اضافه کرد: تمدن در تعریف خود دارای دو محور خط و معماری است. یافته های تاریخی جیرفت نشان داده است که تمدن ایران چندین برابر دیگر نقاط جهان است. در خط هم ایران دارای قدمتی قابل توجه است. هر دو وجه تمدن چه در حوزه خط و چه در حوزه زبان در هنر ظاهر می شود و کتاب «مشق خوبان» به شکلی این مورد را عنوان کرده است.
نعیمایی در انتها اظهار داشت: امید است تا پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری چنین فعالیتهای خویش را ادامه دهد و اقدامات موفق خود در این حوزه را ادامه دهد.
«مشق خوبان» کاری بدیع است
دکتر حمیدرضا قلیچ خانی استاد خوشنویس و محقق هم در این جلسه اظهار داشت: با اثری روبرو می باشیم که به دست یک نگارگر و نقاش ایرانی خلق شده است. این اثر، کاری بدیع است که به حوزه خوشنویسی ورود کرده است و از منظر یک استاد نگارگری که فرم و سبک را به خوبی می شناسد تألیف شده است. اصلاحاتی ناآشنا و غیر قابل فهم در این کتاب آمده است که نشان داده است ما از عناصر ناب خوشنویسی خودمان فاصله گرفتیم و با آن غریبه شده ایم در حالیکه باید این گنجینه در تمام زندگی ما زندگی داشته باشد.
قلیچ خانی اضافه کرد: تعداد رساله های خوشنویسی پس از ادبیات که هیچ هنری در ایران به گرد آن نمی رسد، بیشتر از دیگر هنرهاست. بدین سان با منابع خوشنویسی بسیاری مواجه هستیم با این وجود رساله های دوانی به صورت اختصاصی به خوشنویسی پرداخته و نکات و توضیحات خوب و کارآمدی در آن ذکر کرده است.
وی افزود: آثار بسیاری وجود دارد که نشان داده است نستعلیق به ایرانیان اختصاص داشته است که موارد خیلی از این قبیل درون چنین رساله هایی وجود دارد و باید مورد توجه قرار گیرند.
قلیچ خانی با اشاره به اینکه یکی از مهم ترین رساله های خوشنویسی به سلطانعلی مشهدی منصوب است، اظهار داشت: این دو رساله استاد دوانی حاوی مطالبی پژوهشی و عمیق است که ایشان در کلاس های درس خود هم عنوان می کنند و به خوبی تنظیم و تألیف شده است.
وی در انتها اظهار داشت: به نظر من به لحاظ طراحی جلد و شیوه چاپ دارای خصوصیت های قابل قبول و خوبی است که در کاربرد موفق خواهد بود. چون که از اصولی بهره مند است که میتوان با قیمت مناسب در اختیار دانشجویان و علاقه مندان قرار گیرد.
محمدعلی دوانی هم در انتها این نشست ضمن عرضه نکاتی در مورد نظرات کارشناسان حاضر در نشست، از چاپ و انتشار این کتاب از جانب پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری و طراح روی جلد آن تقدیر نمود و از برگزاری این نشست و نظرات کارشناسان برنامه تشکر کرد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب