خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار-۹۸؛
سفر به تاریخ با تیتراژ جذاب اوشین
ال مور: موسیقی تیتراژ سریال سالهای دور از خانه یکی از جلوه های ثابت خاطره بازی با سریال های دهه شصت تلویزیون است که صدای زیبای ژاله علو و سایر هنرمندان عرصه دوبله جذابیت آنرا ۲ چندان کرده است.
دریافت 3 MB
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می کند با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطبان یک اثر را در جریان مبحث قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می گیرد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف الزامی ایجاد می شود که بیننده را از اساس از یک اثر تصویری دور می کند.
آنچه بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های در ارتباط با برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای خیلی از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع باردیگر به آنها برای ما در هر شرایطی می تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره بازی بعد از آغاز و انتشار در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان از آن، ما را بر آن داشت در چارچوب یک خاطره بازی هفتگی در ایام جمعه هر هفته، روح و ذهن مان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال هایی که حال مان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.
«خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که به صورت هفتگی می توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آنرا دنبال کنید.
در نود و هشتمین شماره از این روایت رسانه ای به سراغ موسیقی تیتراژ یکی از محبوب ترین سریال های تلویزیونی دهه ۶۰ رفتیم که در یاد و خاطره ایرانی ها جایگاه بی نهایت مهم و ارزشمندی دارد. جایگاهی سرشار از تصویرها و قصه های ناب که در روزگار تلویزیون های سیاه و سفید تبدیل به یکی از مهم ترین و بهترین سریال های مردم در روزها و شبهای پرالتهاب دوران دفاع مقدس شد.
روزها و شب هایی که انگار با پخش موسیقی تیتراژ این سریال همه آدم ها در کنار التهابات و ترس ها و وحشت های ناشی از موشک باران و بمباران هوایی شهرها، محو صفحه تلویزیون می شدند و همراه با خانواده و فامیل به تماشای این مجموعه می نشستند.
ماجرای تماشای سریال هم آن قدر مهم بود که حتی وقتی همه در پناهگاه بودند، به هر ضرب و زوری که شده باید از بالای پشت بام کابل و آنتنی تعبیه می شد تا همه همسایه ها بتوانند در کنار هم نظاره گر سریالی باشند که برایشان بسیار مهم بود. حتی اگر آنچه می دیدند در بعضی مقاطع با آن چه در داستان اصلی فیلم می گذشت، مغایرت داشت. مهم تماشای خانم اوشین و مصائب تمام نشدنی اش از عنفوان کودکی تا پیری بود که یک سکانس آنرا نمی شد از دست داد. چون دیگر تکراری در آن شبکه و این شبکه وجود نداشت که بتوان تماشای لحظه های از دست رفته را جبران کرد.
خلاصه ماجرا به قدری جدی و مهم بود که سریال «سال های دور از خانه» یا همان «اوشین» خودمان دیگر جزو جدایی ناپذیری از زندگی دهه شصتی ها شد. خاطراتی که هیچگاه نمی توان موسیقی و ماجراهایش را فراموش کرد. چارچوبی تأثیرگذار که وجوه اجتماعی و انسانی اش در نزدیک ترین شکل ممکن با مخاطب ایرانی همراه بود. مسیری که با دوبله جذاب و شنیدنی گویندگانش به سرپرستی ژاله علو با آن صدای دلنشین و آسمانی اش و همراهی دیگر دوبلورها همچون فهیمه راستکار، مریم شیرزاد و بسیاری دیگر و روایت های ریز و درشت جذاب قسمت های مختلف، ما را سِحر صفحه تلویزیون می کرد.
گویی می شد آن چه از خرابی ها و غم های جنگ می دیدیم لحظاتی فراموش شود و ما به دنیای قصه ای پرواز نماییم که خیلی دوستش داریم.
سریال «سال های دور از خانه» با نام اصلی «اوشین» نام یک مجموعه تلویزیونی ژاپنی است که در سال ۱۹۸۳ میلادی (۱۳۶۲ هجری شمسی) توسط شبکه «ان اچ کی» به کارگردانی هاشیدا سوگاکو ساخته شد. مجموعه ای که روایت گر بخش های مختلف زندگی زنی به نام «اوشین» است که در سن پیری خاطرات زندگی سخت و دشوار خود از کودکی تا بزرگسالی را روایت می کند.
داستان این سریال که در چارچوب اصلی تا ۲۹۷ قسمت ادامه داشت از پیری و کهنسالی شخصیت اول داستان آغاز می شود. جایی که اوشین تاناکورا به جای شرکت در جشن افتتاحیه فروشگاه هفدهم خود تصمیم می گیرد به یک سفر برود. خانواده وی در نگرانی به سر می برند و نمی دانند او بدون خبر و تماس به کجا رفته است. «کای» نوه اوشین داستان عروسک «کوکشی» را که اوشین یک مرتبه برای او تعریف کرده بود، به یاد می آورد.
کای برای پیدا کردن مادربزرگ به دنبال او می رود و سر انجام اوشین را در «یاماگاتا» پیدا می کند. در آنجا هر ۲ سفری به گذشته را شروع کرده و از نقاط مختلف کشور ژاپن که اوشین سال ها قبل در آنجا می زیسته است، دیدن می کنند. مسیری که اوشین در آنها به بیان یادآوری زمان های سخت و دشوارش در زندگی می پردازد.
آیاگو کوبایاشی (بازیگر نقش اوشین از ۶ تا ۱۰ سالگی)، یوکو تاناکا (بازیگر نقش اوشین از ۱۶ تا ۴۶ سالگی)، نوبوکو اوتاوا (بازیگرنقش اوشین از ۵۰ تا ۸۴ سالگی)، پینکو ایزومی (مادر اوشین)، میچیو اوجی (مادربزرگ اوشین)، شیرو نامیکی (رویوزو)، سوئیچیروه کیتامورا (تارو)، اتسوشی تاکاهاشی (هیتوشی)، میساکو تاناکا (میچیکو)، آیا شیکیا (کودکی کایو)، ترومی آزوما (جوانی کایو)، تروکو ناگائوکا (مادربزرگ کایو)، میساکو واتانابه (تاکاهارا)، شینوبو ناگاوا (ریتسو)، ماساتوشی ناکامورا (شنساکو)، تارو ایشیدا (سیتارو)، هاروئه آکاگای (خانم هیزا) بازیگران این سریال ژاپنی پرطرفدار را تشکیل می دادند.
پخش سریال اوشین در آوریل ۱۹۸۳ بعنوان یک درام صبحگاهی از شبکه NHK شروع شد. این سریال شامل ۲۹۷ قسمت ۱۵ دقیقه ای بود که به قول سوگاکو هاشیدا نویسنده سریال، داستان بر مبنای وقایع زندگی زنی به نام واتسو کادا، مادر ریوهی وادا مؤسس سوپرمارکت های زنجیره های «یااوهان» ژاپن است.
این سریال هنگامی که ژاپن در شرایط ویژه اقتصادی بود پخش و به سرعت مورد استقبال ژاپنی ها قرار گرفت؛ چونکه نمادی از ساده زیستی در مقابل مصرف گرایی پرزرق و برق، افراطی و متظاهرانه آن دوران بود.
نکته جالب توجه این که مجموعه تلویزیونی اوشین در بیشتر از ۶۰ کشور جهان پخش گردید و چون ارزش های جهانشمولی چون عشق، ازخودگذشتگی، استقامت و بخشش داشت سبب موفقیت جهانی این سریال شد.
حتی به گواه آن چه در رسانه ها انتشار یافته، توجه به این سریال در سطح جهان به اندازه ای بود که آنرا «سندروم اوشین» یا «اوشیندروم» نامیدند.
به اتکا آن چه در منابع اینترنتی پیرامون «اوشین» نوشته شده، این سریال توانست چینی ها را هم با برنامه های سرگرمی ساز ژاپنی آشنا کند. حتی در تایلند و اوقات برگزاری جلسات هیأت دولت، ماجرا بگونه ای برنامه ریزی می شد تا با زمان پخش سریال تداخل نداشته باشد.
در بانکوک هم شمارگان یک روزنامه به دنبال انتشار هفتگی خلاصه قسمت های سریال، به میزان ۷۰ درصد افزایش پیدا کرد. ضمن این که در هنگ کنگ یک فروشگاه زنجیره ای با نام «خانه اوشین» برپا شد که خوراکی و تنقلات ژاپنی می فروشد. شرایطی که بنیانگذار این فروشگاه زنجیره ای می گوید که کار خویش را با «روحیه اوشین» (استقامت و سخت کوشی) پیش می برد.
نکته جالب توجه دیگر این که در ویتنام، برخی با ارجاع به اولین کار اوشین که کارگر خانگی بود از نام این مجموعه تلویزیونی بعنوان واژه ای برای کارگران خانگی استفاده می نمایند. ضمن این که محله ای در هانوی هم که خیلی از تمیزکارهای خانگی و پرستارهای بچه در آن زندگی می کنند با نام «کمون اوشین» شناخته می شود.
در کشور غنا هم رنج کشیدن مانند اوشین اصطلاح رایجی برای توصیف کسانی است که سختی واقعی را از سر می گذرانند.
درباره آن چه از این سریال پربیننده در ایران پیش روی مخاطبان قرار گرفت، حرف و حدیث های زیادی مطرح می شود. اما اگر بخواهیم توضیح اجمالی در رابطه با نسخه ایرانی شده این سریال بدهیم، مختصر اینکه، سریال از اسفند سال ۱۳۶۶ یکشنبه شب ها پخش می شد و همان گونه هم که پیشتر در رابطه با تأثیرات اجتماعی آن صحبت کردیم به قدری میان مخاطبان ایرانی جا باز کرد که فارغ از مسائل محتوایی در حوزه های اجتماعی هم آن چه آهنگساز این سریال ماندگار برای موسیقی متن و بخصوص موسیقی تیتراژ آن به کار گرفت، ساخت و پردازش ملودی هایی بود که به صورت مستقیم با احساسات انسانی سروکار دارد ورود پیدا کرد.
یکی از نمونه های این رویکرد هم، ترویج و توسعه فروشگاه های فروش لباس دست دوم با عبارت «تاناکورا» بود که از نام فامیل اوشین بعنوان گرداننده فروشگاه های زنجیره ای وام گرفته اند.
از دیگر نکات قابل توجهی که میتوان در نسخه ایرانی این سریال به آن اشاره نمود، دوبله استثنایی این سریال با مدیریت دوبلاژ ژاله علو و همراهی هنرمندان کم نظیر و درخشان عرصه دوبله بود که بشدت در جریان انتقال محتوای حس و حال شخصیت های داستان سریال مؤثر عمل کرد و نقش ارزشمندی در سازگارتر شدن حال و هوای سریال با فرهنگ ایرانی ایفا کرد.
اما یکی از مهم ترین و برجسته ترین مولفه هایی که در ماندگاری سریال «سال های دور از خانه» یا «اوشین» نقش بسیار مؤثری ایفا کرد موسیقی متن و تیتراژ این سریال بود.
ملودی هایی به آهنگسازی کوئیجی ساکادا هنرمند کاربلد ژاپنی که تبدیل به مؤلفه اصلی یا همان شناسنامه این مجموعه داستانی شد. آهنگسازی که سال ها در زمینه تخصصی آهنگسازی و موسیقی متن فعالیتهای پرشماری را انجام داده که همچون معروف ترین آنها میتوان به سریال «اوشین» و انیمیشن «خانواده دکتر ارنست» اشاره نمود.
آنچه آهنگساز این سریال ماندگار برای موسیقی متن و بخصوص موسیقی تیتراژ آن به کار گرفت، ساخت و پردازش ملودی هایی بود که به صورت مستقیم با احساسات انسانی سروکار دارد. شرایطی بسیار مهم در آهنگسازی ملودرام هایی در رسته اوشین که چندان کار آسانی هم نیست و باید بشکلی مورد هدایت قرار گیرند که بتوان در جای جای سریال گوش مخاطب را به سمت خود جلب نماید.
درست در جایی که شاید نتوان بخشی از احساسات را با تصویر بیان کرد اما این موسیقی است که می تواند برای تهییج توانایی های عاطفی به کمک دست اندرکاران اثر بیاید.
چارچوبی که اساساً در انواع و اقسام عرضه های موسیقایی میتوان آنرا جست وجو کرد، اما آن چه مهم می باشد خلاقیت، تکنیک و طراحی است که یک آهنگساز برای چنین مقولاتی در نظر می گیرد و می بایست در برگیرنده ابعاد مختلف و عمیقی باشد که هم در فضاسازی و هم در بیان احساسات مورد نظر، نقش مهمی را ایفا می کند.
فرآیندی که در بعضی موارد یا آش را شور و یا بی نمکِ بی نمک می کند و طبیعتاً اگر این دقت در «زمان بندی» و «خلاقیت» توسط آهنگساز به خوبی طراحی و پیاده سازی شود، اساسا ملودی مورد نظر تاثیر خارق العاده ای روی مخاطب می گذارد.
شرایطی که به میزان زیادی در موسیقی تیتراژ سریال «اوشین» رعایت شد و موجبات پدیدار شدن ملودی شد که با گذشت چهار دهه این چنین ما را به یک سفر تاریخی دعوت می کند و در ذهن مخاطب ماندگار می شود.
موسیقی تیتراژ «اوشین» فارغ از آن چه در محتوای کلی اثر شنیده می شود، کوشیده تا بخش عمده ای از بیان مفاهیم احساسی سریال را به مخاطبان در یک فرصت چند ثانیه ای به عهده بگیرد و دقیقا همین جاست که متوجه می شویم این نوع نگاه موسیقایی چقدر می تواند در چارچوب یک «رسانه» معرف ساختار اصلی و کلی از اثری باشد که مهم ترین مؤلفه اش جذب مخاطب است. آن چنان که طی این چند دهه خیلی از سریال ها و برنامه های مختلف تلویزیونی و سینمایی بودند که در انجام چنین مأموریتی به بهترین شکل ممکن عمل کردند و در بعضی دیگر هم یکی از مؤلفه های مهم شکست پروژه ها شدند.
آنچه کوئیجی ساکادا برای موسیقی تیتراژ سریال «اوشین» درنظر گرفت، آن قدر دارای چارچوب های ارزشمندی بوده که مخاطبان خاطره باز دهه شصت تلویزیون با شنیدن تم اصلی ملودی، خودآگاه یا ناخودآگاه کلید واژه «اوشین» با کلمه و ترکیب های ژاپنی آغاز سریال و صدای ژالو علو به یادشان می آید.
یک تفسیر بسیار ساده از داستان زندگی شخصیتی که مدت ها میهمان خانه های مردم بود و فضایی را فراهم ساخت که یاد و خاطره «اوشین» بعنوان یک کلید واژه سیال در فضای ذهنی مخاطب دائم در رفت و آمد باشد و با آن خاطره سازی کند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب