جایگاه زنان هنرمند نوگرا در تاریخ معاصر کجاست؟ مقایسه با آثار مردان
به گزارش ال مور، زنان هنرمند نوگرای ایرانی با سودجستن از فناوری های جدید، مفاهیم نوین و نگاههای معاصر، سبک های متفاوتی را شکل داده اند که با حفظ ریشه های فرهنگی و تاریخی در چارچوب مدرن عرضه می شوند.
خبرگزاری مهر-گروه هنر-آزاده فضلی؛
نمایشگاه «به گزارش زنان» اول تا سوم مرداد ۱۴۰۴ با نمایش آثار ۶۵ زن هنرمند نوگرا با ۱۲۰ اثر در موزه هنرهای معاصر تهران، ۱۲۰ اثر از ۱۲۰ هنرمند زن نوگرای جوان در گالری های خانه هنرمندان ایران و آثاری از ۲۸۰ هنرمند زن نوگرا در ۱۳ گالری پایتخت شروع به کار کرد. حال این نمایشگاه، تنها در موزه هنرهای معاصر تهران برپاست و مقرر است تا اواخر مهر ادامه داشته باشد.
از نشانه های مهم گذار جامعه سنتی به جامعه مدرن، حضور و نقش اجتماعی زنان در ثبت روایت و نقد جامعه معاصر خویش است و هنر یکی از ابزارهایی است که امکان ثبت و روایت و نقد را می دهد. در همین جهت نمایشگاه «به گزارش زنان» حضور و تلاش زنان هنرمند نوگرا در یک قرن گذشته را بشکلی پیوسته و پیدایش و حضور رسمی اندک این زنان پیشگام را در زمینه نوگرایی تا امروز به معرض نمایش گذاشته است.
هنر نوگرای ایران به دوره ای از تاریخ هنر ایران اشاره دارد که با نگاههای نو و مدرن در هنر شکل گرفت، بخصوص بعد از دوران قاجار و پهلوی. ریشه های نوگرایی در هنر ایران را میتوان در برخورد جامعه ایرانی و روشنفکرانش با اندیشه های اروپایی و نیز آشنا شدن با مهارتها و ابزارهای جدیدی چون رنگ روغن و دوربین عکاسی پیدا کرد. این دوره شاهد تحولاتی اساسی در هنر ایران بود همچون ورود مهارتها و مفاهیم جدید غربی و همین طور تلفیق آنها با سنت های هنری ایرانی. اما هنر نوگرای ایرانی در حوزه زنان هنرمند، خاصیت ها و خصوصیات منحصر به فردی دارد که این نسل از هنرمندان توانسته اند با سودجستن از نگاههای نوین، دیدگاه ها، ارزش ها و هویت های فرهنگی را به شیوه های جدیدی بیان کنند. زنان هنرمند نوگرای ایرانی با سودجستن از فناوری های جدید، مفاهیم نوین و نگاههای معاصر، سبک های متفاوتی را شکل داده اند که با حفظ ریشه های فرهنگی و تاریخی، در چارچوب مدرن ارایه می شوند.
موضوعی که می خواهیم در ادامه به آن بپردازیم، مقایسه آثار هنری زنان و مردان نوگرای ایرانی است که این مهم، در چارچوب چند نکته و مورد، قابل بررسی است. نخستین مورد، زمینه های فرهنگی و اجتماعی است؛ در جامعه ای که نقش و وضعیت زنان و مردان در آن متفاوت می باشد، آثار هنری هر گروه تحت تأثیر این فاکتورها شکل می گیرد. زنان هنرمند نوگرای ایرانی، بخصوص در محیط هایی که محدودیت های فرهنگی و اجتماعی وجود دارد، اغلب مجبورند با چالش های بیشتری روبه رو شوند و این تأثیر در نوع اثر و موضوع آنها دیده می شود.
دومین مورد، در زمینه انتخاب محتوا و موضوعات است؛ آثار زنان نوگرای ایرانی اغلب بر موضوع هایی چون هویت، جنسیت، حقوق بانوان، تجربیات شخصی و روایتهای فرهنگی و اجتماعی تمرکز دارند در حالیکه آثار مردان امکان دارد بیشتر به مفاهیم عمومی، فلسفی یا انتقادی در سطح بزرگ تری بپردازند. روش های بیان و سبک شناسی، مورد سوم است که در بعضی موارد، زنان هنرمند نوگرای ایرانی از روش های نوآورانه و رمزی بهره می برند تا مفاهیم حساس را منتقل کنند، چونکه در بعضی موارد محدودیت هایی برای بیان آزادانه دارند. مردان هنرمند هم در این راه متفاوت عمل می کنند و امکان دارد از روش های مختلفی برای بیان مفاهیم بهره گیرند.
آثار زنان و مردان نوگرای ایرانی هر کدام نقش و جایگاه ویژه خودرا دارند و هر کدام به صورت متفاوتی به توسعه هنر نوگرای معاصر کمک می کنند
مورد چهارم، مقایسه آماری و کیفی تعداد هنرمندان است که از این نظر، امکان دارد تعداد زنان هنرمند نوگرای ایرانی نسبتا محدودتر باشد اما آثار آنها اغلب پرارزش و متفکرانه است و توانسته اند نکاتی تازه و جالب را عرضه کنند. در مقابل، آثار مردان امکان دارد تنوع بیشتری داشته باشد اما این به مفهوم برتری نسبت به آثار زنان نیست؛ بلکه بیشتر نشان دهنده مسیر متفاوت مواجهه و بیان است. مورد پنجم نقش و تاثیرگذاری آثار هنری است که در بعضی موارد، آثار زنان نوگرای ایرانی به علت دیدگاه های نوینی که دارند، تاثیرگذاری عمیق تری در تغییر نگرش ها و روندهای هنر معاصر داشته اند، چون غالباً آنها به موضوع هایی می پردازند که کمتر در زمینه های هنری مطرح گردیده است و این موضوعات بر مبنای تجربیات و دیدگاه های متفاوت شکل گرفته اند.
در کل، نمی توان در مجموع اظهار داشت که آثار زنان و مردان نوگرای ایرانی از نظر ارزش هنری قابل مقایسه نیستند، چونکه هر کدام خاصیت ها، محتوای خاص و سبک های متفاوتی دارند. بلکه باید گفت هر گروه نقش و جایگاه ویژه خودرا دارند و هر کدام به صورت متفاوتی به توسعه هنر نوگرای معاصر کمک می کنند.
از طرف دیگر، مقایسه میزان اعتبار و تاثیر آثار زنان و مردان هنرمند در حوزه تجسمی نیازمند نگاه دقیق و نقدهای متنوع است، چون هر 2 گروه در راه خود به اثرات قابل توجهی دست یافته اند اما زمینه ها، رویکردها و میزان شناخته شدگی متفاوت می باشد. در راه تاریخ هنر تجسمی ایران، معمولا مردان هنرمند نقش بیشتری در تاریخ سازی و شناخته شدن داشته اند، برای اینکه فضای فرهنگی و اجتماعی در گذشته بیشتر به سود مردان بود اما در دهه های اخیر، حضور زنان هنرمند نوگرای ایرانی در زمینه تجسمی بسیار چشمگیرتر شده و آثار برجسته ای خلق کرده اند. آثار زنان هنرمند نوگرا در حوزه تجسمی اغلب به موضوعات هویت، بدن، جنسیت و رابطه انسان با محیط و فرهنگ می پردازند و اهتمام در نوآوری در مهارتها و مفاهیم دارند. این آثار عموماً در فضاهای هنری، گالری ها و نمایشگاه های بین المللی دیده شده و توانسته اند اثرگذار باشند. آثار مردان هنرمند نوگرا، اما معمولا تنوع بیشتری در فرم و محتوا دارند و در تاریخ هنر ایران شناخته شده تر هستند.
در دوره های اخیر، زنان هنرمند حوزه تجسمی در داخل و خارج از کشور، اعتبار و جایگاه قابل توجهی کسب کرده اند، بخصوص در رقابتهای بین المللی و جشنواره های معاصر. این آثار غالباً بر پایه نوآوری، روایتهای شخصی و پرداختن به مسایل اجتماعی و فردی است. در مقابل، آثار مردان در بین آثار کلاسیک و نوگرای ایرانی، جایگاهی دیرینه تر دارند، ولی ضروری است دقت کنیم که این برتری تاریخی، نمی تواند نشان دهنده ناپایداری یا کم ارزش بودن آثار زنان باشد بلکه برعکس، ارتفاع و حضور فعلی زنان در این زمینه نشانه ای از روند مثبت و درحال توسعه است.
در مجموع، امروزه آثار زنان هنرمند در حوزه تجسمی در ایران، بخصوص در زمینه هنر نوگرای معاصر، درحال کسب توجه و اعتبار قابل ملاحظه ای هستند و در کنار آثار مردان، سهم مهمی در تشکیل هنر تجسمی معاصر ایران دارند. باتوجه به این روند رو به رشد، در آینده میتوان انتظار داشت که این آثار بیش تر مورد توجه و اعتبار قرار گیرند. نمایشگاه «به گزارش زنان» که آثار زنان هنرمند معاصر را در چند نمایشگاه مجزا به نمایش گذاشت نیز نه فقط بازتاب حضور کم رنگ یا پررنگ زنان در هنر معاصر ایران، بلکه گزارشی محکم و پرصلابت از کنش گری آنان در شکل گیری به زبان بصری معاصر کشور است.
«به گزارش زنان» چهره ای واقعی و نه آرمانی از زن ایرانی به عنوان هنرمند را به معرض نمایش گذاشته و این پیام را اعلام می کند که دیگر دوران این که زن فقط سوژه یا موضوع باشد، گذشته است؛ او حال سازنده و معناپرداز اصلی است. زنان هنرمند ایرانی با بهره گیری از سوژه ها، رسانه ها و فرم های متنوع هنری، به زبان شخصی خود رسیده اند؛ زبانی که تنها از جنس لطافت و زیبایی نیست بلکه دربردارنده مقاومت، نقد و تأمل است.
از طرف دیگر در بحث بازار هنر نیز میتوان مقایسه ای اجمالی داشت و با استناد به تنها حراج رایج در ایران، میتوان اظهار داشت که رقابت جنسیتی در بازار هنر معنای خاصی ندارد و همان گونه که آثار حسین زنده رودی، سهراب سپهری و پرویز تناولی رکورددار هستند، آثار ایران درودی، بهجت صدر و منیر فرمانفرماییان نیز رکوردهای قابل توجهی را رقم زدند.
به طور خلاصه، نمایشگاه به گزارش زنان اول تا سوم مرداد ۱۴۰۴ با نمایش آثار ۶۵ زن هنرمند نوگرا با ۱۲۰ اثر در موزه هنرهای معاصر تهران، ۱۲۰ اثر از ۱۲۰ هنرمند زن نوگرای جوان در گالری های خانه هنرمندان ایران و آثاری از ۲۸۰ هنرمند زن نوگرا در ۱۳ گالری پایتخت آغاز به کار کرد. از علامتهای مهم گذار جامعه سنتی به جامعه مدرن، حضور و نقش اجتماعی زنان در ثبت روایت و نقد جامعه معاصر خویش است و هنر یکی از ابزارهایی است که امکان ثبت و روایت و نقد را می دهد. روش های بیان و سبک شناسی، مورد سوم است که در بعضی موارد، زنان هنرمند نوگرای ایرانی از روش های نوآورانه و رمزی بهره می برند تا مفاهیم حساس را منتقل کنند، چراکه در بعضی موارد محدودیت هایی برای بیان آزادانه دارند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران عزیز ال مور در مورد این پست
نظر شما در مورد این مطلب ال مور
نام:
ایمیل:
نظر شما:
سوال:
= ۳ بعلاوه ۳