شروع باردیگر پروژه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی
ال مور: «كمتر از ۴۰ یوز باقی مانده. پس از دو سال معلق بودن پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، كار این پروژه باردیگر از سر گرفته شده است اما بدون دوربین تله ای و بدون آمارگیری. دو سال است كه از زیستگاه زادآور توران هیچ خبری نیست؛ زیستگاهی، در قلب شاهرود.»
به گزارش ال مور به نقل از ایسنا، مهتاب جودكی در روزنامه شهروند نوشت: «آخرین آمار از جمعیت یوزپلنگ ها مربوط به بیشتر از دو سال پیش است: كمتر از ۴۰ یوز باقی مانده. پس از دو سال معلق بودن پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، كار این پروژه باردیگر از سر گرفته شده است؛ اما بدون دوربین تله ای و بدون آمارگیری. دو سال است كه از زیستگاه زادآور توران هیچ خبری نیست؛ زیستگاهی، در قلب شاهرود. انجمن یوزپلنگ ایرانی هم كه قبل از این جمعیت یوز را در مساحت بزرگی از زیستگاه ها پایش می كرد، دو سال است كه تنها پناهگاه حیات وحش میاندشت را زیر نظر دارد. شمار یوزهای دیده شده در طبیعت در یك سال قبل به انگشتان یك دست هم نمی رسد؛ شهریور ماه دو یوزپلنگ در منطقه شكار ممنوع چاه شیرین سمنان، یكم مهر یك یوز در پناهگاه حیات وحش «كم كی» بهاباد یزد و از شروع سال، دو یوز در زیستگاه حیات وحش نایبندان طبس. كارشناسانی كه با یوزها سر و كار دارند، ناامیدانه می گویند اوضاع خوب نیست و یوزپلنگ دوام نخواهد آورد.
یكی از لطمه های یوز نبود آمار است
باقر نظامی، پژوهشگر یوز و سرپرست پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، می گوید ۱۰ سال است كه هیچ پایشی درباره جمعیت یوز صورت نگرفته است و بنا بر این هر كسی درباره جمعیت این گونه آمار متفاوتی می دهد؛ سه سال پیش گفته می شد كه ۷۰ فرد یوز باقی مانده و دو سالی است كه می گویند ۴۰ فرد باقی مانده است. اما مگر نه این كه در نبود آمار دقیق، برنامه ریزی برای حفاظت و احیای جمعیت هم به مشكل خواهد خورد؟
نظامی جواب می دهد: «ما نتوانسته ایم به تعداد كافی دوربین تله ای وارد نماییم. وسعتی كه پروژه یوز حفاظت می كند، برابر با ۶ میلیون هكتار است. این وسعت یك سوم كل مناطقی است كه سازمان حفاظت محیط زیست حفاظت می كند. این طور نیست كه حتی با ۱۰۰ یا ۲۰۰ دوربین بتوانیم این وسعت را پوشش دهیم. مسأله دیگر تحریم هاست؛ واردكردن تجهیزات سخت شده است و بنا بر این نتوانسته ایم آمار درستی داشته باشیم.»
پروژه بین المللی حفاظت از یوز پایش جمعیت را متوقف كرده است: «دقیقا یكی از مهم ترین لطمه هایی كه یوز دیده از نبود آمار است؛ چونكه هر كاری انجام دهیم برمبنای اعداد و اطلاعات است؛ اگر دوربین گذاری و گردنبند گذاری نكنیم، مدیریت ممكن نیست. مدیریت نوین بر پایه داده ها و اطلاعات و اكولوژی گونه است و به ناچار ما گرفتار مشكل می شویم.»
شهاب الدین منتظمی، مدیركل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش در معاونت محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست هم می گوید: «فقط انجمن یوزپلنگ ایرانی برای رصد یوزپلنگ ها، دوربین كار گذاشته و آماری كه می دهند مربوط به همه زیستگاه های یوز نیست.»
او آمار ۴۰ یوزپلنگ بازمانده را قابل اتكا نمی داند: «آمار كمتر از ۴۰ یوزپلنگ بر اساس پایش های محلی منطقه ای است و مربوط به تمام مناطق نیست. یوز جزو گونه هایی نیست كه بتوانیم از جمعیت آنها مطمئن باشیم. اساسا نمی توانیم بگوییم كه همه زیستگاه ها و مناطق خارج از مناطق چهارگانه را پایش كرده ایم.»
از پروژه بین المللی چه خبر؟
پس از بازداشت كارشناسان محیط زیست، پروژه بین المللی دو سال در تعلیق بود و حالا سه ماهی است كه باردیگر كار را از سر گرفته است. پس از اجرای فاز اول پروژه از سال ۸۰ تا ۸۷ و فاز دوم از ۸۷ تا ۹۷، این فاز سوم است و مقرر است تا پنج سال در زیستگاه های یوز ادامه داشته باشد.
سرپرست پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و زیست بوم های مرتبط می گوید: «كارها را با حداقل ها پیش می بریم. در مدت این سه ماه كارگاه هایی آموزشی برای محیط بانان و روسای زیستگاه های یوز برگزار كردیم. در حال تدوین برنامه اقدامات اضطراری حفاظت از یوز در شرایط بحرانی جمعیت این گونه هستیم و اتاق های فكری تدارك دیده ایم كه همه پای كار باشند؛ هم متخصصان داخلی و هم خارجی. مقرر است روی معیشت جوامع محلی مانور بدهیم؛ می خواهیم برای حفاظت از یوز و رفع كردن خواسته های جوامع محلی، فعالیت قرق های اختصاصی، اكوتوریسم و جذب درآمد برای مردم محلی را - كه از دوره های قبلی شروع شده بود - ادامه دهیم. درباره شكار نمی دانم؛ در دفتر صید و شكار معاونت طبیعی برنامه ریزی می شود. با یك تیم قرارداد بسته ایم كه در روستاهای هدف كه در زیستگاه های یوز تأثیر دارند، به دنبال معیشت جایگزین باشند. گزارش آنها در ماه دسامبر آماده می شود.»
آنها علاوه بر این، در حال بازبینی روش سرشماری طعمه های یوز هستند تا پایش ها منظم و سیستماتیك باشد. «آمارهای دیمی به درد ما نمی خورد. باید بدانیم دقیقا چند ماده و چند نر داریم، زادآوری ها امسال چطور بود و سال پیش چطور. در این دوران بی بودجه و بی پولی كه همه از آن متاثر شده اند، این حداقل هایی است كه ما می خواهیم. ما متاثر از تحریم و بودجه محدودیم و در این شرایط پروژه هم مثل خودِ یوزپلنگ در ابهام بودن و نبودن است.»
سازمان محیط زیست امسال ۳۰۰ میلیون تومان بودجه برای این پروژه در نظر گرفت. بگفته این پژوهشگر، درحالی كه ایران با وجود ۶ میلیون هكتار زیستگاه، وسیع ترین سایت UNDP را در كل دنیا دارد، پایین ترین میزان بودجه بین المللی به آن تعلق می گیرد. «بعضی می گویند پروژه یوز میلیون ها دلار تا الان خرج برداشته است؛ در صورتیكه كل بودجه از سال ۸۰ - روز اولی كه پروژه شروع شد - تا همین امروز، یك میلیون و ۶۰۰ هزار دلار بوده است. دلار آن زمان به این قیمت نبود و این بودجه در طول ۱۸ سال هزینه شده است، نه یك سال. به نظرم این حرف ها انصاف نیست. یوز بهانه ای است تا خشك ترین و شكننده ترین زیستگاه های كشور را حفاظت نماییم. یوز پرچمی است برای حفاظت از كل فلات مركزی ایران كه مثل شمال كشور خوش آب و هوا نیست. پروژه یوز دفتر مشاوره ای است و ما مقرر است دردهای یوز را بشناسیم.»
از نگاه سرپرست پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، وضع جمعیتی یوزپلنگ های بازمانده خوب نیست: «مسأله ما حفاظت است، اما حفاظت زیستگاه ها مناسب نمی باشد. در جریان خرید آغل ها برای رفع تعارضات جوامع محلی، فعلا فقط پارك ملی توران امن شده است. بعلاوه ۸۰ محیط بان زیستگاه های یوز را حفاظت می كنند و این رقم باید دست كم دو برابر باشد. متاسفانه ادارات استانی هم همراه نیستند. امكانات و تجهیزات كافی نداریم. توران هنوز خودرو ندارد. وضع جمعیتی یوز هم اصلا خوب نیست و چشم امیدمان به توران است.»
از دو سال پیش هیچ پژوهشی در توران انجام نشده است
در شرایط تعلیق فعالیت پروژه یوز در دو سال گذشته، انجمن یوزپلنگ ایرانی همچنان فعال بود، هرچند محدودتر. عطیه تك تهرانی، مدیر پژوهش این انجمن می گوید: «دو سال است كه فقط پناهگاه حیات وحش میاندشت را مشاهده كرده ایم. سال پیش با ۳۰ دوربین و امسال با ۲۳ دوربین. پیش از این با تعداد بیشتری دوربین و در مساحت بسیار بزرگ تری جمعیت یوز را پایش می كردیم و سه دوره پایش سراسری داشتیم. همه زیستگاه های یوز نه، اما بیشترش را پوشش دادیم و برآوردی از جمعیت ارائه كردیم.»
به گفته او آماری كه این انجمن حالا در اختیار دارد، مربوط به سال ۹۰ تا ۹۵ است و جمعیت ۴۰ فردی یوز هم مربوط به مقاله ای است كه دو سال پیش منتشر شد: «این آمار مربوط به مقاله ای است درباره همه زیستگاه های یوز؛ همه اطلاعات دوربین گذاری ها و مشاهدات مستند. در مجموع برآورد شد كه كمتر از ۴۰ یا خوش بینانه حداكثر ۴۰ فرد یوز در زیستگاه ها داریم. ما فقط به این علت به این آمار اتكا می نماییم كه آخرین مقاله منتشرشده ای است كه با مستندات ارائه شده است. در این یكی، دو سال اتفاقاتی افتاده كه آمارگیری تازه ای نداشته ایم. تا اطلاعات قابل استناد دیگری نباشد، مجبوریم به آخرین مقاله علمی استناد نماییم.»
این كارشناسِ تنوع زیستی درباره فعالیت انجمن در دو سال قبل هم می گوید: «تلاش كردیم فعالیت هایمان را تا جایی كه توان داشتیم ادامه دهیم. وضع طوری است كه از زیستگاه های جنوبی (یزد، كرمان و خراسان جنوبی) یوز هیچ زادآوری گزارش نشده. نمی دانیم دلیلش چیست، فقط می دانیم چند سالی است چند یوزپلنگ نر می بینیم. چه از دوربین ها و چه از محیط بانانی كه قبل از این مشاهدات توله و ماده داشتند، هیچ آماری نداشته ایم. همكاران ما در موسسه میراث پارسیان پارك ملی توران را مطالعه می كردند؛ یكی از دو زیستگاه زادآور در شمال. بنا بر این تصمیم گرفتیم تمام نیرویمان را به زیستگاه زادآور دیگر در میاندشت ببریم؛ دوربین گذاری، مدیریت منابع آبی، راه اندازی بند، استخدام محیط بان، همیار محیط بان و محیط بان آب و خرید موتورسیكلت.
تك تهرانی به این اشاره می كند كه از دو سال پیش هیچ پژوهشی در توران انجام نشده و به این علت ممكنست انجمن یوزپلنگ كار را در توران ادامه دهد. از جانب دیگر، در شرایطی كه كارشناسان وضع جمعیتی یوزپلنگ را بحرانی می دانند، مقرر است كار تكثیر در نیمه اسارت یوزپلنگ هم از طرف این انجمن در كنار سازمان محیط زیست آغاز شود: «باید هر چه زودتر این پروژه را راه اندازی كنند، چون شواهد به ما نشان میدهد یوزپلنگ دوام نخواهد آورد. سرعت انقراض یوزپلنگ ها بالاست و ثبت مشاهدات جدید اتفاق نیفتاده است. مجبوریم به تكثیر در اسارت و نیمه اسارت یوزپلنگ فكر نماییم. تا همین حالا هم خیلی دیر شده.»
چند سالی است كه دلبر و كوشكی به امید زادآوری در حصار پردیسان هستند، اما دست آخر همه از جفت گیری طبیعی آنها ناامید شدند. حالا دلبر بیماری كلیوی گرفته و كوشكی هم درصد باروری اش پایین آمده است: «الان «ایران» اضافه شده است اما نمی توانیم برای باروری او روی كوشكی حساب نماییم. بعلاوه احتمال باروری طبیعی یك جفت یوز در اسارت خیلی پایین است. به سبب حضور «ایران» مصمم تر شده ایم كه تكثیر در نیمه اسارت را در یكی از زیستگاه ها آغاز نماییم. جفت «ایران» باید از طبیعت زنده گیری شود. وی در بهترین سن زادآوری است.»
منبع: ال مور
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب